Incontinentie is echt een handicap. Je leeft er geen dag korter door, maar de kwaliteit van je leven wordt er wel door beïnvloed.

Er zijn verschillende klachten die te maken kunnen hebben met de bekkenbodem.

  • Incontinentie voor urine (komt het meeste voor)
  • Incontinentie voor ontlasting (zeldzamer)
  • Vage (pijn-)klachten in de onderbuik/onderrug

Incontinentie is ‘het niet kunnen ophouden van urine of ontlasting’. Het is een probleem dat meestal bij vrouwen, op wat hogere leeftijd voorkomt. Maar ook mannen en jongere vrouwen kunnen er last van hebben. Veel mensen die er last hebben schamen zich ervoor en voelen zich beperkt in hun dagelijkse leven. Maar er is vaak iets aan te doen. Praat er over met je huisarts en/of fysiotherapeut.

Anatomie: bouw en functie van de bekkenbodem

De bekkenbodem bevindt zich aan de onderzijde van het bekken en vormt de onderkant van de buikholte. De spieren en banden die de blaas ondersteunen, vormen een stevige bodem, de bekkenbodem genoemd. De bekkenbodem ondersteunt de buikinhoud waaronder de blaas. Verslapt de bekkenbodem door bijvoorbeeld een bevalling of een operatie dan is er geen stevige ondergrond meer. Door middel van die zenuwen, banden en spieren kun je de bekkenbodem en zo de blaas, darm en schede (bewust) afsluiten. Daarnaast kun je door te ontspannen plassen, ontlasting hebben of gemeenschap hebben.

Functie van de bekkenbodem

  • Afsluiten van de buikholte, zodat de organen op hun plaats blijven
  • Urine en ontlasting niet ongewenst verliezen
  • Wel urine en ontlasting kwijt raken wanneer je dat wenst
  • Gemeenschap hebben

De bekkenbodem moet dus voor de ene functie sterk genoeg zijn, maar ook op het juiste moment kunnen ontspannen. Alle spieren hebben hun eigen taak, maar werken ook als een geheel samen. Je kunt dus de bekkenbodem als geheel oefenen.

Normaal gesproken zijn de spieren van de bekkenbodem een beetje aangespannen. Om zo te voorkomen dat je ongewild urine of ontlasting verliest. De bekkenbodem is te vergelijken met een elastiek. Het heeft altijd een beetje ‘voorspanning’, maar wanneer het te strak zit, is er weinig of geen veerkracht en wanneer er geen spanning op het elastiek zit hangt het te los. In beide gevallen wordt de functie van de bekkenbodem nadelig beïnvloed.

Stoornissen in de werking van de bekkenbodem

Zwakke bekkenbodem:

Er ontstaat wel eens urineverlies wanneer je hoest, rent, lacht, niest of vrijt… Dan heb je last van stress-incontinentie of inspanningsincontinentie. Dit betreft geen emotionele stress maar ‘stress’ bedoeld als druk in de buik. In geval van stress-incontinentie loopt er urine uit de blaas of ontlasting uit de anus, als de druk in de buik bij inspanning omhoog gaat. Een slappe bekkenbodem veert mee en bij een plotse drukverhoging op de blaas zoals bij tillen, lachen of sporten, zullen de bekkenbodemspieren er niet meer in slagen om de urinebuis perfect dicht te drukken. Zelfs bij een blaas die maar licht is gevuld, kan bij de minste beweging de urine ontsnappen, terwijl er geen specifieke aandrang is en zonder dat men het kan tegenhouden. Daarnaast kan je een zwaar gevoel in de vagina hebben, een gevoel dat er iets naar buiten komt.

Vaak verergeren de klachten in de loop van de dag en na rust verbeteren ze.

Oorzaak zwakke bekkenbodem:
  • Door een bevalling kunnen de zenuwen die de bekkenbodemspieren aansturen beschadigd raken.
  • Bindweefsel, dat deel uitmaakt van de bekkenbodem raakt soms verzwakt na een bevalling.
  • Op oudere leeftijd worden de bekkenbodemspieren, net als alle andere spieren zwakker.
  • Lichamelijk zwaar werk, overgewicht en veel hoesten geven een overbelasting van de bekkenbodem met als gevolg verzwakking ervan.
  • Hormonale veranderingen in het lichaam.
Te sterke bekkenbodem:

Om blaas en darmen goed te kunnen legen is het belangrijk dat je de bekkenbodem goed kunt ontspannen. Als je moeite hebt met ontspannen kunnen de volgende klachten ontstaan:

  • Veelvuldig moeten plassen, of juist een moeilijk begin van het plassen
  • Steeds terugkerende blaasontstekingen
  • Pijn bij het vrijen en/of een brandend gevoel in de vagina
  • Langdurige pijn in de onderbuik/bekken of rug

De oplossing?

Voor een te zwakke bekkenbodem kun je spierversterkende oefeningen doen. Hierdoor ontwikkel je een beter spiergevoel waardoor je bewuster met het bekkengebied om gaat. Doordat je een beter inzicht krijgt in oorzaken en gevolgen van de problemen ga je er ook beter mee om.

Voor een te gespannen bekkenbodem krijg je ontspanningsoefeningen. Je leert bewust spiergroepen te ontspannen, waardoor je meer controle krijgt over de bekkenbodem.

Niet alle vormen van incontinentie zijn met oefeningen te genezen. Soms is een operatie nodig, maar ook in dat geval geven de oefeningen je een betere uitgangspositie op weg naar herstel.

De fysiotherapeut kan je oefeningen geven die aangepast zijn aan jouw specifieke probleem. Het is belangrijk dat je deze oefeningen vaak en regelmatig doet. Het kost tijd om spieren te versterken of om te leren hoe spieren  ontspannen. Gun jezelf die tijd!